Do ponad pół miliona nauczycieli i rodziców pięciu milionów uczniów trafia właśnie przygotowany przez Press Club Polska informator dotyczący zagrożeń, przed którymi stawia dziś dzieci i młodzież świat zdominowany przez smartfony i algorytmy. Wysyłkę informatora rozpoczęło Ministerstwo Edukacji Narodowej, które objęło publikację honorowym patronatem.
– Internet, smartfony, gry, algorytmy i sztuczna inteligencja to dziś naturalna część życia młodych ludzi. Mogą wspierać rozwój, ale mogą też szkodzić: zaburzać sen, koncentrację, relacje z rówieśnikami i dorosłymi, a także narażać na treści przemocowe, seksualne czy manipulacyjne – mówi Jarosław Włodarczyk z Press Club Polska, jeden z autorów informatora.
To tym groźniejsze, że aż 33 proc. uczniów szkół podstawowych i 58 proc. uczniów szkół ponadpodstawowych w tygodniu szkolnym spędza ponad 4 godziny dziennie na korzystaniu z internetu. Badania pokazują, że coraz więcej młodych osób doświadcza przeciążenia bodźcami, presji serwisów społecznościowych, cyberprzemocy, a nawet kontaktu z treściami pornograficznymi już w wieku 11 lat. Nawet 68 proc. osób poniżej 18. roku życia mogło doświadczyć jednej z form krzywdzenia seksualnego w sieci. Średni czas uwodzenia (grooming) w grach online wynosi 45 minut. Z treści pornograficznych korzysta regularnie ponad jedna trzecia nastolatków.
– To nie są zagrożenia „gdzieś w internecie”. To realna codzienność dzieci i wyzwanie, w którym dorośli mogą wspierać dzieci, a w razie potrzeby szukać pomocy – tłumaczy Leszek Dowgiałło, terapeuta, pedagog i kolejny z autorów informatora. – Cyberprzemoc także nie dzieje się „gdzieś w internecie”. Ona jest tu i teraz i dotyka nasze dzieci. Nękanie, oczernianie, manipulowanie, wyśmiewanie, upokarzanie to tylko niektóre z coraz bardziej wymyślnych form internetowej przemocy – dodaje.
W psychologii nie mówi się o uzależnieniu od ekranów, ale o PUI, czyli problematycznym użytkowaniu internetu. Z informatora Press Clubu rodzice i nauczyciele dowiedzą się m.in. jak rozpoznać jego objawy. Jeśli dziecko traci kontrolę nad czasem spędzonym online, trudno mu ograniczać tę aktywność, choć samo już wie, że „nie może żyć” bez wpatrywania się w ekran, może to świadczyć o PUI. Jeśli próby ograniczenia dziecku dostępu wywołują silne napięcie lub rozdrażnienie, ryzyko to dodatkowo się nasila. Objawy PUI to: ograniczenie rzeczywistych kontaktów społecznych lub wycofanie się z nich, zaniedbywanie obowiązków szkolnych, rezygnacja z zainteresowań i pasji, brak dbałości o higienę osobistą, sen czy spożywanie posiłków, kłótnie o tzw. czas ekranowy lub rodzaj używanych aplikacji oraz traktowanie telefonu, tabletu czy komputera jako głównego sposobu regulowania emocji.
– Zdajemy sobie sprawę, że nasz informator nie rozwiąże wszystkich problemów, które niesie dziś świat zdominowany przez smartfony i algorytmy. Mamy jednak nadzieję, że zapali czerwoną lampkę alarmową w głowach rodziców i nauczycieli, podpowiadając im, co robić, by możliwie jak najlepiej chronić dzieci przed zagrożeniami płynącymi z sieci – mówi Magdalena Rigamonti, dziennikarka Onetu i współautorka informatora. – Warto poświęcić nieco czasu na przeczytanie naszego informatora, w trosce o dobro dzieci – przekonuje.
Informator Press Clubu Polska „Ekrany, zdrowie, bezpieczeństwo i dostęp do informacji” łączy wiedzę psychologiczną, wyniki badań i praktyczne wskazówki dla dorosłych. Jego autorzy, eksperci zajmujący się zdrowiem psychicznym, edukacją, bezpieczeństwem cyfrowym i mediami, wyjaśniają, jak działają algorytmy, jak rozpoznawać pierwsze oznaki uzależnienia od ekranów, jakie niebezpieczeństwa najczęściej czyhają na dzieci w internecie oraz jak przygotować je do bezpiecznego i odpowiedzialnego korzystania z nowych technologii. Tłumaczą jak algorytmy przyklejają dzieci do ekranu, kiedy jest dobry moment na pierwszy smartfon i portale społecznościowe, jak rozpoznać uzależnienie od ekranów i zagrożenie dla zdrowia psychicznego, jak ekrany wpływają na sen, koncentrację i funkcjonowanie w szkole, jak pozornie niewinne gry uzależniają dzieci od hazardu, dlaczego nastolatki tak szybko wierzą w fałszywe treści oraz czy sztuczna inteligencja pomaga w nauce, czy rozleniwia i osłabia samodzielność. Podpowiadają jak szkoła i rodzice mogą razem budować zdrowe nawyki cyfrowe, jak mądrze zabezpieczyć telefon dziecka, co proponować zamiast ekranu i gdzie szukać pomocy.
Za kilka dni tysiące dzieci w Polsce znajdzie pod choinkami telefony, tablety i konsole. Informator rozsyłany obecnie do szkół, a poprzez placówki do rodziców, pomoże nie tylko w zrozumieniu problemów uzależnienia i przemocy, ale także przekaże porady ekspertów oraz instrukcje jak zabezpieczyć urządzenia, aby zmniejszyć ryzyko krzywdzenia dzieci.
Informator przygotowali Marcin Cassino, Konrad Ciesiołkiewicz, Leszek Dowgiałło, Michał Fedorowicz, Agnieszka Gąstoł, Piotr Konieczny, Artur Kurasiński, Marcin Lewicki, Paweł Nowacki, Mariusz Nowik, Małgorzata Piasecka, Magdalena Rigamonti, Robert Socha, Jarosław Śliżewski, Jarosław Włodarczyk i Łukasz Wojtasik.
Informator można pobrać także ze strony medialna.edu.pl – uruchomionego wraz z jego publikacją specjalnego miejsca, w którym rodzice znajdą wiele dodatkowych materiałów, pomagającego im świadomie wspierać dzieci w świecie ekranów.
Przygotowanie informatora wsparła Fundacja Totalizatora Sportowego oraz Teatr Polski w Warszawie.
