Elisabeth Witchel – Konsultant Kampanii Bezkarności, Committee to Protect Journalists (CPJ)
Opublikowano 16 kwietnia 2014 roku, Nowy Jork
Syria dołączyła do listy krajów, w których zabicie dziennikarza z ogromnym prawdopodobieństwem ujdzie zabójcy płazem. Komitet Ochrony Dziennikarzy ujawnił również w tegorocznym Indeksie Bezkarności informację o tym, że Irak, Somalia i Filipiny kolejny raz uznane zostały za największych oprawców. Wyroki skazujące w procesach o morderstwo w tych czterech krajach dają jednak promyk nadziei.
Pojawienie się Syrii w Rankingu na wysokim, piątym miejscu zwraca uwagę na zwiększającą się w tym rejonie liczbę ukierunkowanych morderstw stanowiących realne zagrożenie dla dziennikarzy pracujących w tym kraju. Syria wraz z jej niespotykanie wielką liczbą porwań i wysokim wskaźnikiem umieralności podczas walk i wymiany ognia od dawna pozostaje najniebezpieczniejszym dla dziennikarzy krajem na świecie.
Nieustająca przemoc i nieudolność w zamknięciu zaległych procesów zapewniły Irakowi, Somalii i Filipinom niechlubne trzy pierwsze w miejsca w Indeksie. Irak, ponownie znalazł się na pierwszym miejscu, pozycji, którą utrzymuje od samego początku istnienia rankingu (2008 r.) przez 100% bezkarność sprawców na 100 rozpoczętych procesów. Iraccy dziennikarze, którzy byli celem ogromnej ilości ataków od momentu rozpoczęcia inwazji dowodzonej przez Stany Zjednoczone w 2003 roku, otrzymali moment wytchnienia w roku 2012, pierwszym od wielu lat roku, w którym z powodu wykonywanego przez siebie zawodu nie zginął żaden dziennikarz. Jednakże odrodzenie się grup wojskowych w całym kraju przyczyniło się w minionym roku do śmierci dziesięciu dziennikarzy, dziewięć z nich uznano za morderstwa.
Somalia tak samo jak w latach poprzednich zajęła drugie miejsce w rankingu. Do alarmującej liczby zabitych tam dziennikarzy do indeksu roku 2013 dodano 4 morderstwa. Nieuchwytne uzbrojone grupy powstańcze terroryzują media pozostając poza kontrolą praktycznie całkowicie bezradnych instytucji porządkowych. Ponadto, badania Komitetu Ochrony Dziennikarzy pokazują, że władze również zawiodły w kwestii prawidłowego przeprowadzenia dochodzeń przy użyciu innych źródeł w sprawie ataków.
Do utworzenia tegorocznej edycji Indeksu Bezkarności, który oblicza liczbę nierozwiązanych spraw dotyczących zabitych dziennikarzy jako procent populacji danego kraju, CPJ zbadał morderstwa dziennikarzy w każdym kraju świata od roku 2004 do roku 2013. Za nierozwiązane uznawane są sprawy, w których nie zapadły wyroki skazujące. W rankingu znalazły się tylko te kraje, w których popełniono pięć lub więcej morderstw bez skazania sprawcy. W tym roku, na liście znalazło się 13 krajów, w roku poprzednim było ich 12.
Nastąpił jednak pewien postęp, w czterech krajach znajdujących się w Indeksie miały miejsce sprawy z wyrokiem skazującym – niestety tylko w jednym przypadku byli to ludzie, którzy zlecili wykonanie wyroku lub próbowali go wykonać, co odzwierciedla światowy wzorzec. Filipiny skazały snajpera, który zastrzelił dziennikarza telewizyjnego Gerarado Ortega na dożywocie. Postęp ten nie zmienił pozycji kraju w Indeksie, który niezmiennie od 2010 roku znajduje się na trzecim miejscu, ponieważ w dalszym ciągu nie doprowadzono do rozwiązania spraw dotyczących zamordowania 51 dziennikarzy. Prawie perfekcyjna kartoteka bezkarności Pakistanu została skalana, kiedy sądy skazały sześciu podejrzanych (pomimo tego, dwóch z nich pozostaje na wolności) za zabicie Wali Khana Babara w 2011 roku. Rosyjskie sądy skazały rosyjskiego biznesmena na 7 lat pozbawienia wolności za podżeganie do zabicia Igora Dominikova w roku 2000, a brazylijskie sądy skazały sprawców trzech zabójstw – w jednym z przypadków udało im się schwytać nawet szefa operacji. W reszcie wymienionych przestępstw, przywódca pozostawał na wolności.
Dziennikarze protestują w pierwszą rocznicę śmierci dziennikarki Reginy Martínez Pérez. Ataki na przedstawicieli prasy są tak częste, że władze Meksyku uchwaliły ustawę pozwalającą władzom federalnym na ściganie przestępstw przeciwko dziennikarzom. (Fot. AP/Felix Marquez)
Ustawodawcy w Meksyku, kraju o pozycji numer 7, w kwietniu 2013 zatwierdzili legislację w celu wsparcia ustawy o poprawce do konstytucji pozwalającej władzom federalnym na ściganie przestępstw dokonywanych na dziennikarzach. Pomimo tego, że prawo to jest istotnym krokiem w stronę zwiększenia wolności prasy, nie zanotowano żadnych znaczących postępów w 16 nierozwiązanych do tej pory morderstwach, które miały miejsce w Meksyku.
Miejsce Kolumbii w rankingu uległo znacznej poprawie w związku ze spadkiem morderstw popełnianych na dziennikarzach w ostatnich latach, jednakże od roku 2009 nikt nie został skazany za udział w takiej zbrodni. Kolumbia podjęła odpowiednie działania aby zapewnić bezpieczeństwo zagrożonym dziennikarzom, ale w tym samym momencie zostali oni zmuszeni do cenzurowania swojej pracy, a wielu z nich powróciło do rodzinnych krajów.
Podczas gdy na Sri Lance i w Afganistanie nie zanotowano żadnych znaczących postępów w toczących się tam sprawach, CPJ nie zanotował w żadnym z tych krajów nowych morderstw w latach 2009–2013. Nigeria pozostała na liście drugi rok z rzędu z wynikiem pięciu niewyjaśnionych spraw. W Indiach, w roku 2013 zanotowano dwa nowe morderstwa, co daje wynik siedmiu nieosądzonych morderstw.
Rosnąca troska wielu krajów świata spowodowana brakiem reakcji i sprawiedliwości w atakach na media wzbudziła w zeszłym roku ogromne zainteresowanie ze strony Organizacji Narodów Zjednoczonych. UNESCO rozpoczęło wprowadzanie Planu Działania Narodów Zjednoczonych na Rzecz Bezpieczeństwa Dziennikarzy i Problemu Bezkarności, którego rama została zatwierdzona w roku 2012. W październiku, Zgromadzenie Ogólne ONZ zatwierdziło uchwałę w sprawie bezpieczeństwa dziennikarzy. Wzywa ona władze państw do działań mających na celu egzekwowanie sprawiedliwości i ustala dzień 2 października za Międzynarodowy Dzień Walki z Bezkarnością.
W Indeksie Bezkarności CPJ można znaleźć następujące dane:
- 96% ofiar stanowią lokalni reporterzy. Większość z nich zajmowała się w swoich ojczyznach tematami polityki, korupcji i wojny.
- Atmosfera bezkarności zachęca do stosowania przemocy. W ośmiu krajach corocznie znajdujących się na liście nowe morderstwa miały miejsce także w roku 2013.
- Morderstwa są często poprzedzane groźbami. W przynajmniej 4 na 10 zabójstw dziennikarzy, ofiary zgłaszały otrzymywanie gróźb pod swoim adresem zanim zostały zabite.
- Zabójstwa dokonywane na dziennikarzach mają na celu wysłanie ostrzeżenia do reszty przedstawicieli mediów. Prawie jedna trzecia zamordowanych dziennikarzy była przed śmiercią więziona lub torturowana.
- 10 z 13 krajów znajdujących się w Indeksie Bezkarności pojawia się tam co roku, od momentu, kiedy CPJ stworzył swój ranking po raz pierwszy, co podkreśla trudności w usuwaniu głęboko zakorzenionej bezkarności.
- Grupy polityczne razem z uzbrojonymi frakcjami stanowią prawdopodobnych sprawców w ponad 40% zabójstw. Rząd i urzędnicy wojskowi uważani są za wiodących podejrzanych w 26% spraw. Liderzy operacji są schwytani i oskarżeni w mniej niż 5% przypadków.
Tabela statystyczna
| Ranking | Naród | Nierozwiązane sprawy | Populacja (w millionach) | Ocena |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Irak | 100 | 32,6 | 3,067 |
| 2 | Somalia | 26 | 10,2 | 2,549 |
| 3 | Filipiny | 51 | 96,7 | 0,527 |
| 4 | Sri Lanka | 9 | 20,3 | 0,443 |
| 5 | Syria | 7 | 22,4 | 0,313 |
| 6 | Afganistan | 5 | 29,8 | 0,168 |
| 7 | Meksyk | 16 | 120,8 | 0,132 |
| 8 | Kolumbia | 6 | 47,7 | 0,126 |
| 9 | Pakistan | 22 | 179,2 | 0,123 |
| 10 | Rosja | 14 | 143,5 | 0,098 |
| 11 | Brazylia | 9 | 198,7 | 0,045 |
| 12 | Nigeria | 5 | 168,8 | 0,030 |
| 13 | Indie | 7 | 1,237 | 0,006 |
Indeks Bezkarności CPJ jest opracowywany jako część kampanii organizacji: Światowa Kampania Przeciwko Bezkarności, która wspierana jest przez Fundację Adessium, Fundację Johna S. i James’a L. Knighta oraz Fundację Społeczeństwa Otwartego.
Więcej informacji nt. Światowego Indeksy Bezkarności w 2014 roku
